SIVEREK'TE MAHALLI OYUNLAR
Siverek, mahalli oyunlar açisindan, halay bölgesinde yer alir.
bölgesel özellikleri tasiyan oyunlarda, yerel farkliliklar vardir.Oyunlarin bir kismi dogal oyunlarin taklidi, bir kismi dinin törenlerin semailerin devami, bir kismida toplumun duygu ve düsüncelerini yansitmaktadir. Toplu oynanan oyunlar köyde kadinli erkekli karisik, sehir merkezinde ise kadinlarla erkekle ayri ayri oynarlar.Halayin basini çeken kisiye "Pésing"(halay basi), ekibin sag basinda yer alir.Ekibin en sonundaki kisiye "Poçik"(kuyruk) denir.Halaylarda genelde oyuncu sinirlamasi yoktur.Oyuncular halaylarda yarim daire veya hilal olusturarak saga dogru hareket ederler.Oyunlardaki en hareketli ve estetik figürleri bastakiler gösterir.Hemen hemen tüm oyunlarda halay basi ile yanindaki tek veya ikili gösteri yaparlar.Bu gösteri ikili mücadele veya ikili gösteris biçiminde sergilenir.
zaman zaman, halay ortasýnda hareketli figürler göstermek için ekipten ayrilan ekip basi ile yanindaki oyuncu davulcuyla birlikte daha genis ve daha hareketli figürler sergilerler ve bu gösteri sirasinda mendille dövme, saldirma ve sallama hareketleri yaparlar, bazen de horoz dövüsünü andiran yere çökmeler, siçramalar ve mendil sallama seklinde oyunlara ayri bir renk katarlar. Oyunlar halk arasinda dügün ve senlik gibi günlerde serbest olarak oynanir.Bayramlarda, özel programlarda, resmi törenlerde ve yarismalarda belirli oyun kurallari çercevesinde yetistirilmis, yedi veya daha fazla kisilerden olusturulan ekipler tarafindan sahnelenerek oynanir. Siverek ve yöresinde tarih içinde degisik kültürlerin izleri günlük yasamdaki kiyafetlere ve halk oyunlarindaki giysilere de yansimistir.Söz gelimi Karacadag yöresi kiyafetleri ile Çaylarbasi Bucak ve karakeçili bölgelerinde insanlari giysilerinden tanimak mümkündür.
SIVEREK HALK OYUNLARI
1.GIRANI
2.DUZO
3.LORKE
4.NURé HALAYI
5.ÇEPIK
6.DELILO
7.DELLOCAN
8.ÇIFTE TELLI
9.TEK AYAK
10.IKI AYAK
11.ÜÇ AYAK
12.KÖÇEK
13.GELBERI
SIVEREK'TE ÇOCUK OYUNLARI
Yasi otuz-kirki geçen bir çok kisi, yasadigi günden sikayetle çoçukluktaki,
renkli, neseli, hayat dolu günleri özlediklerini dile getirirler.
Hasretle o günleri ararlar.Geçmiþe hasretini dile getirenler genellikle
bu gunü kötüleyerek geçmisin güzelliklerinden, temizliginden, geçmiste yasayan insanlarin dürüstlügünden velhasil o günlerin her seyinden sitayisle bahsederler.
Bayram günlerinde eski bayramlardan söz açildiginda artik klasiklesen cümleyi hepimiz biliriz "Ah nerede o eski bayramlar! nerede bizim çocuklugumuzdaki bayramlar!" derler.Sonra hasretle ve istiyakla o bayramlari anlatirlar.
Günümüzde herseyin bozuldugunu, hayatin tadinin kalmadigini söyler dururuz.
Neden? aslinda çogumuz bu günden sikayet ederlen eski güzlerimizin özlemini duyariz.
Eski günleri eski zamani ve o zamanlarin hayal gibi oyunlarini özlüyor yasi biraz geçkin olanlar.Insanlarin eski zamani aradiklari falan yok.Eski bayramlari da arayan yok.Eski tozlu sokaklari da.Peki insanlar geçmiste neyi arayip bugünden sikayet ediyorlar.Kanaatimce insanlar geçmiste çocukluklarini ariyorlar.Ömrün en renkli, hayallerin en sirli, yasamin en canli günlerini ariyor herkes.
Süphesiz simdi ki çocuklarda otuz yil sonra bu günleri arayacaklar.
hayir, bu günleri degil, bu günlerde yasadiklari ve bundan sonra hayallerinde yasatacaklari "çocukluklarini" arayacaklar."Nerede o eski bayramlar!" derken "Nerede benim çocukken yasadigim o eski bayramlar" diyemiyoruz da suçu bu günkü bayramlara yüklüyoruz.Bizim dedelerimiz de 50 yil önce yasadiklari günden sikayet ederken, aslinda çocukluklarini ariyorlarmis.Simdi ki çocuklarda otuz kirk yil sonra bu günleri hasretle arayacaklar.Bu günleri degil, bu günlerdeki çocuk ruhlarini arayacaklar.Simdi orta yaslilarin sikayet ettikleri bayramlari, onlar bugün dolu dolu canli ve renkli yasadiklari için ve gelecekte bunu bir daha yasayamayacaklari için arayacaklar.
Ömrün en çok hasreti çekilen doyumsuz zamanlari çesit çesit oyunlarda kendimizi kaybettigimiz, üstümüzün basimizin paralanmasi pahasina
kopamadigimiz çamurlu tozlu sokaklari hakimiyetini elimizde bulundurdugumuz, renkli hayal bulutlari içinde geçen çocukluk günlerimizin en unutulmaz anlari oyunda geçen saatlerimiz degil miydi? Her dönemin, yasin ve cagin kendine göre belli oyun çesitleri vardir.Çocuk oyunlari insanlarin toplumsallasmasinda ve topluma adapte olmasinda en önemli görevi yerine getiren sosyal faaliyetlerdir.Kendiliginden, dogal mecrasinda olusmuslardir.
Bu oyunlar zamanin biriktirdigi tecrübeler ile yasamin ciddi sayilan olaylari, çocuk ruhunun kirsiz kinsiz ve temiz aynasinda renklendirerek sembolize edilisini anlatir.
Büyüklerin kaygi ve korkulari ile adeta alay eder çocuklar.
Yasamin insani ezecek, karamsarliga itecek olaylarinin aslinda bir oyundan ibaret oldugunu
ve yasamin cilveleri oldugunu çocuk oyunlarinda görmek mümkün.
Çocuklar tarafindan bu oyunlarda savaslar, ayriliklar, kin ve düsmanliklar, sevinç ve üzüntüler kötüler ve iyiler, tabiat olaylari ölümler vesaireler sembolize edilerek hayata ümit ve nese ile bakilmasi belki de bilmeden büyüklere ögretiliyor."Bakin sizin o kadar ciddiye aldiginiz olaylar o kadar da abartilacak problemler degildir."Bunlar sizi üzmesin. Hayatta keyfinize bakin.Olaylardan korkmayin.Olaylarla dalganizi geçin." diyorlar.farkinda olmadan.
Siverek'te çocukalarin bir kismini geçmiste ve bir kisminida günümüzde
oynadiklari oyunlardan bazilarini anlatacagiz.Bunlari anlatirken bizde zaman zaman "Nerede o eski oyunlar!" dedik.Fakat sonra gördük ki, bugünün çocuklarida kendilerine yeni oyunlar icad etmisler.onlarda günün sosyal ve toplumsal bazi olaylari sembolize eden çesitli oyunlar bulmuslar.Hatta teknolojiyi oyunlarinda kullanarak artik bilgisayar çaginin oyunlari ile eglenir hale gelmislerdir.
SIVEREK'TE ÇOCUK OYUNLARINDAN BAZILARI
Siverek'te oynanan çocuk oyunlarinin çogunda, oyuna önce baslama kurali söyledir.
Oyuncular haydi basliyalim , dedikleri anda pesingem(birinciyem), dukem(ikinciyem), kankir(sona kalan ) zaten kankir(sonuncu)olur.diye bagirirlar.Ilk önce pesing diyen oyuncu birinci olur. Dikem diyen ikinci, kankir diyen de sonuncu olur.
Ayrica iki kisi veya takim arasinda oyuna baslamadan önce kimin baslayacagini tespit etmek
için bir baska yol; küçük bir tas alinir, bir tarafi tükürükle islatilir diger tarafi kuru kalir.
Biri tasi elinde saklayarak tutup diger oyunculara sorar:
Yas mi Kuru mu ?
Oyuncu yas veya kuru der.Tas havaya atilarak oyuna baslama sirasi belirlenir.Oyun arasinda yorulan, veya bir mazareti olan oyuncu sehadet parmagini agzina alarak islatir ve "elim yas " derse oyundan çikabilir."elim kuru das" diyinceye kadar oyuna alýnmaz.
Oyunu kazanan kisi zafer çigligi atarak ikinci oyuna baslama hakkini elde ettigini duyururken karsi tarafi kizdirmaya çalisarak "al bende, killik sende" diye bagirir.Bunlar tüm oyunlarin genel kurallari olarak herkes tarafindan bilinir.Oyunlarda ebe kandirilabilir.Ebe yanlis veya hata yaptigi zaman diger çocuklar."çanak çömlek patladi" derse ebeligi devam eder.
BAZI OYUNLARIMIZ.
1-SERé SALé (YIL BASI)
Bu oyun yilbasi geçelerinde , yasi büyükçe çocuklar veya gençler arasinda oynanir.
Belli bir oyunca sayisi yoktur.En az 9-10 kisi bir araya gelerek
bu gecede dolasirlar.Gençler yilbasi geçesi bir araya gelerek,
aralarinda birine gelin, digerinede damat elbisesi giydirirler.
Toplu halde kendi mahlelerindeki evleri ziyaret ederler.
Gittikleri evlerin kapisinda gelin ile damat basta olmak üzere karsilikli
oynarlar ve hep birlikte
"Seré Salé Biné Malé Pir Kurbana Seré Kalé"
Diye tempo tutarak bagirirlar.Ev sahibi kapiyi açinçaya kadar bir kaç
defa bu sözler tekrarlanir.
Ev sahibinin kapiya geldigini gören gelin bayilip yere yigilir.
Ev sahibi
-Ne istiyorsunuz? diye sorar.
-Damat, yerde yatan geline sorar
-Gelin, senin canin ne istiyor?
Gelin, günün sartlarina göre, kuru yemislerden, cevizli sucuk, bastik,
kesme, ceviz, kuru üzüm yada
para veya baska bir seyler ister.Gelinle damadin istekleri biraz direnmeden sonra yerine getirilir.Bu arada çesitli oyunlar oynanir.Ev sahibi istenenleri getirince gelin ayilmis gibi yaparak yerden kalkar ve baska kapiya giderek gece boyunca ayni oyunu tekrar ederler.Toplanan esya ve yiyecekler bir yerde toplanarak beraber eglenerek yerler.
DIGER OYUNLAR
2-CIGIZ OYUNU
3-ARPA ÇARPA
4-GOG
5-KORTIKA KALé
6-ANCURO DENDIK HURO
7-BIRRE
8-HAMAM PUSO
9-GÜLLE
10-DELEME
12-LAHTI-KOZA
13-DELLO(BES TAS)
14-BEZIRGAN BASI
15-KELANKUSI
16-GOSTEK
17-KURUM
